Van het Rijksmuseum… naar de KSE!

Waar is een geslaagde tekenopdracht van afhankelijk? Hoe krijg je leerlingen van het idee af dat het tòch niet zal lukken om een ‘mooie’ tekening te maken? Hoe laat je leerlingen ontdekken dat zij meer kunnen dan zijzelf denken?

Collega Dave Roelands laat het èlke keer weer zien in de teken- en schilderopdrachten die hij aan zijn pupillen geeft.
Een paar vuistregels?
Geef duidelijke en helder geformuleerde opdrachten.
Laat leerlingen niet ‘zwemmen’ met vaag geformuleerde opdrachten waarmee ze alle kanten op kunnen.
Plaats de opdrachten in een door leerlingen te begrijpen context.
Laat leerlingen zich realiseren dat zij van de opdracht iets moois kunnen maken bij voldoende inzet, óók in geval van ‘minder’ talent.

Uit mijn begintijd als tekendocent op de KSE, nu alweer 50 jaar geleden, herinner ik me nog het volgende.
Ik liet mijn brugklassers als eerste opdracht destijds, heel eigenwijs afwijkend van mijn collega, een studieblad maken van de aantal takjes. Ik wees hen daarbij, behalve op het belang van heel goed kijken, op beeldaspecten als eigenschaduw en slagschaduw, op textuur ( de zichtbare en voelbare aard van het materiaal) en gaf elk twee takjes die zij heel precies moesten natekenen en voorzien van licht en schaduw en textuur zonder gebruik te maken van dikke zwarte omtreklijnen (want die zie je in het echt natuurlijk ook niet).
Mijn allerbeste collega gaf zijn leerlingen de opdracht ‘plankton‘ te tekenen, waarbij zij vooral moesten putten uit hun fantasie (zonder verdere context).

Mijn leerlingen waren verbaasd over wat zij op het tekenpapier voor elkaar kregen. Dat sommigen het zo goed deden door heel nauwkeurig te kijken en zo knap gebruik te maken van licht en schaduw dat het leek alsof het takje òp het papier lag, oogstte verbazing en verwondering. ‘Nooit gedacht dat ik dit zou kunnen meester!’
De planktonwerkstukken bij mijn overigens zeer gewaardeerde collega waren vrijblijvender, minder concreet en bleken de leerlingen een stuk minder tevredenheid en motivatie opgeleverd te hebben….

takjes

Terug naar Dave en zijn pupillen van Mavo3. In oktober jl. zijn deze KSE-ers op excursie naar Amsterdam geweest en hebben daar ook het Rijksmuseum bezocht waarbij ze de opdracht meekregen te zoeken naar werken waarin sterk clair-obscur (licht-donker contrast) aanwezig was. Dàt beeldaspect zou later het uitgangspunt worden van een tekenopdracht als ze weer terug op school zouden zijn. Het heldere stappenplan zoals door Dave geformuleerd tref je aan op de eerste foto hieronder en tevens zie je dan een greep uit de resultaten. Die zijn om trots op te wezen en ik denk dat menig leerling dacht toen het schilderstuk af was: Goh, nooit gedacht dat ik dit in de vingers had!