Dertig jaar geleden zat zij in klas Havo 3K en mocht ik haar tekenen geven gedurende het schooljaar 1992-1993. In de klas viel zij als leerling niet zo op maar met haar werk was het tòch wel even wat anders. Achten en negens waren de cijfers die ik haar tijdens dat hele jaar mocht geven, wat gerust uitzonderlijk genoemd mocht worden. Het talent van Suzanne Jongmans bleek toen al onomstotelijk aanwezig!
Met zulke cijfers was het vrij logisch dat Suzanne tekenen in haar pakket koos. Zij kwam terecht in de tekenexamengroep waar ook mijn dochter in zat en beiden zijn samen met hun groep door collega Kees Lauwen naar het examen en einddiploma Havo begeleid. Wat werk van mijn dochter uit die tijd zie je hier. Suzanne slaagde bij Kees met de prijs voor tekenen en zou na de KSE haar studie voortzetten op de Academie voor Beeldende Vorming in Tilburg waar zij tussen 1996 en 2000 afstudeerde in Textiele Vormgeving en als fotograaf. Jaren later, in 2013, beschreef ik in dit blog eindexamenwerk uit 1994 van Suzannes broer Bas, die me in een reactie daarop wees op het werk van zijn zus die inmiddels al als beeldend kunstenaar stevig aan de weg aan het timmeren was.
cijfers suzanne
Ik was werkelijk verbluft en ook ontroerd toen ik destijds het werk van Suzanne voor het eerst zag. Sindsdien ben ik haar gaan volgen op haar artistieke pad. Hoogste tijd dan ook om hier aan dit prachtig werk aandacht te besteden.
Oppervlakkig bekeken lijk je het al snel te zien: dit is een fotograaf die nauwkeurig gereconstrueerde portretten maakt op groot formaat van mensen en heiligen die oorspronkelijk geschilderd zijn door de Vlaamse Primitieven (een van mijn meest favoriete groepen kunstenaars) en kunstenaars uit de Renaissance.
Als je echter even de tijd neemt om verder te kijken dan je neus lang is zul je zien dat er veel meer aan de hand is!
Foto’s n.a.v. schilderijen van oude meesters zoals Van Eyck, Velasquez of Rogier van der Weyden die door Suzanne weer tot leven gewekt worden vormen maar één aspect van haar werk.
Zeker zo sterk gaat het bij Suzanne om verstilling, tijdloosheid, en zeker ook schoonheid. Haar modellen rekruteert Suzanne uit familie, vrienden of mensen die zij bij toeval ontmoet. En in de coronatijd, toen er niet met modellen gewerkt kon worden was Suzanne behalve de ontwerper en maker van de kostuums en hoofdbedekkingen, compleet met accessoires en haardracht, fotograaf en regisseur ook nog eens haar eigen model.
Voor die modellen maakt Suzanne zelf van afval-en verpakkingsmateriaal zoals schuimfolie, noppenplastic en blik uiterst nauwkeurig de prachtige kostuums, accessoires en attributen, die qua kleur, coupe en vorm perfect overgenomen lijken te zijn uit de ‘voorbeeldschilderijen’. Behalve dit vaak toevallig gevonden overschot uit onze consumptiemaatschappij gebruikt zij net zo makkelijk natuurelementen zoals zaden, bloemen en bloesem in haar werk. Daarmee slaat zij een brug tussen cultuur en natuur maar ook tussen het verleden waarin de grote meesters hun schilderijen vervaardigden, en onze tijd met haar consumptiementaliteit, tussen klassiek en modern, tussen licht en donker.
Suzanne: ‘Het idee om van niets iets te maken, verandert onze kijk op de werkelijkheid. Een stuk plastic met tekst erop gedrukt, gebruikt voor het verpakken van een koffiezetapparaat of televisie, kan op een stuk zijde lijken. En het deksel van een blik tomatenpuree kan op een ring lijken.’ Die grote, abstract gebeeldhouwde ring zit aan de vinger van het model dat poseert voor ‘Mind over Matter – Julie, Portrait of a Woman’ (2012) die werd gekoppeld aan Rogier van der Weydens Portret van een dame, 1460′.
Rogier van der Weyden Portret van een dame, 1460
Suzanne Jongmans Julie, portret van een vrouw 60x75cm, 2012
Jan van Eyck, detail van de Madonna van het Gentse altaar, 1432
Suzanne Jongmans Spirits The Receptive Mode, 2016
Albrecht Dürer Zelfportret in bontmantel, 1500
Suzanne Jongmans Spirits where the wild roses grow, 2017
De modellen die voor haar poseren lijken volkomen verstild en los gezongen van hun omgeving: sereen en in zichzelf gekeerd. Deze verstilling van degene die afgebeeld is vormt een belangrijk kenmerk, niet alleen op de originele schilderijen, maar ook op de foto’s van Suzanne. Bijzonder is ook dat de houding van de modellen net zo waardig en vanzelfsprekend is als die van de lieden op de oude portretten. Juist door die waardige uitstraling en vanzelfsprekendheid komt het als een des te grotere verrassing dat voor de rijk ogende kleding en accessoires bij nadere beschouwing afvalmaterialen blijken te zijn gebruikt.
Op de academie heb ik zelf ook wel eens geposeerd. Ik heb toen ervaren dat tijdens zo’n sessie je vaak in een soort ‘flow’ raakt waarin je helemaal het contact met je omgeving kwijt bent en volkomen op jezelf bent. Het lijkt wat op de fase vlak voordat je inslaapt. Op dat soort momenten drukt Suzanne af en maakt zij haar foto’s.
Het blijft daarbij niet bij één exemplaar: elke sessie levert een fors aantal foto’s op waar tijdens een bewerkingsproces op de computer de best bruikbare elementen uit geselecteerd worden die laag over laag in het uiteindelijk werk ingepast worden, net zoals de oude meesters met hun glaceertechniek bij de oude olieverfschilderijen deden.
Dit lange en zeer verzorgde werkproces waarbij over elk detail lijkt te zijn nagedacht leidt tot eindresultaten waarin verstilling, contemplatie en onthaasting kenmerkend zijn en die de kunst van Suzanne Jongmans zo bijzonder en ontroerend maken.
Door deze serene en pure sfeer in het werk van Suzanne Jongmans, koos Pierpaolo Piccioli, creative director van modeontwerper Valentino, haar in 2018 uit voor het maken van een reclamecampagne voor winterjassen van het exclusieve modemerk Moncler. Ze kreeg carte blanche. Was Piccioli tevreden met het resultaat?
Zijn complimenteuze antwoord op deze vraag: “It was a match made in heaven ”.
Haute couture, winterkleding, Renaissance: drie zaken die je niet zomaar zou combineren maar het vat de beelden die Suzanne in 2018 maakte voor de campagne voor de ‘Capsulecollectie’ van het Genius-project van Moncler samen in een notendop.
Valentino Pink 2018
Valentino Blue 2018
Valentino Black 2018
Behalve deze fraaie verstilde portretten maakt Suzanne ook stillevens.
Ook deze kennen een sfeer van meditatieve verstilling en contemplatie. Natuurlijke materialen in al hun vergankelijkheid en door mensenhanden gemaakte objecten worden gecombineerd bij de samenstelling van de stillevens en gefotografeerd in donkere herfstachtige tinten en aardkleuren. In deze duistere stillevens lijkt een gelaagdheid te zitten: wellicht zijn het persoonlijke verwerkingen van levenservaringen waaruit een zekere melancholie en vergankelijkheid blijken. Dit zou je ook kunnen afleiden uit titels zoals ‘Familiar Patterns’ en ‘Back to the Roots’ die Suzanne aan haar stillevens geeft.
Still Here Holding Back 2016-2017
Still Here- Hold On 2016-2017
Still Here Familiar Patterns 2016-2017
Het mooie werk van Suzanne heeft uiteraard volop publiciteit gegenereerd zoals hier te zien is, en de lijst met exposities en musea in binnen- en buitenland met haar werk in de vaste collectie wordt ook steeds langer.
Ben je net als ik getroffen door haar werk, vergeet dan zeker niet onderstaand filmpje te bekijken waarin de kunstenaar van alles uit de doeken doet over haar werkwijze. Van harte aanbevolen!
Suzanne wordt vertegenwoordigd door Galerie Wilms in Venlo, haar eigen website met de laatste ontwikkelingen is hier te vinden.
Er zijn ook fraaie boekwerken verschenen over Suzanne en haar kunst.
Informatie over deze uitgaven vind je hier.
Werk van Suzanne is tot 25 september te zien tijdens de expositie ‘Vorm aan de Vecht‘ op Buitenplaats Doornburgh te Maarssen.
Het hier getoonde materiaal van Suzanne heb ik met haar vriendelijke toestemming mogen plaatsen.
