Pretvakken???

Toen ik in 1968 mijn gymnasium-alpha diploma aan het St.Janslyceum in ’s-Hertogenbosch behaald had jammerden met name mijn docenten Frans, Duits en Engels toen ze hoorden dat ik naar de opleiding tot leraar tekenen wilde: ‘Wat een verspilling van talent! Waarom ga je niet verder met een taalstudie?!’

Met twee negens en een acht op mijn eindexamen voor de moderne vreemde talen was ik blijkbaar boven mezelf uitgestegen, en dus vond men mijn voornemen om naar de academie te gaan maar dom. Tevens zou je uit die reactie kunnen concluderen dat men toen een tekendocent toch van een lagere categorie achtte dan iemand die zich verder zou gaan bekwamen in een moderne vreemde taal…

Regelmatig steekt het nog steeds de kop steekt op. Dan gaan er geringschattende geluiden rond over het ‘nut’ (van het aanbieden) van kunstvakken binnen het algemeen vormend onderwijs. Mijn hele ‘lesleven’ lang heb ik geprobeerd dit soort aantijgingen te weerleggen, maar telkens merk je steeds weer opnieuw de barricaden op te moeten.

Gelukkig is en was de waardering voor tekenen en muziek binnen mijn eigen school, de KSE, sinds tekenen en muziek eind jaren tachtig op alle streams examenvak geworden waren, buitengewoon positief. In diverse afleveringen van dit blog valt ook te lezen waarom. Ik durf zonder enige terughoudendheid te stellen dat de kunstvakken als geen ander de KSE naam en faam in den lande bezorgd hebben.

Desondanks vallen met name vanuit de rechtse hoek van de politiek regelmatig geluiden te bespeuren die pleiten voor afschaffen van deze ‘pretvakken’. Gelukkig, zo las ik in de Volkskrant van 26 augustus 2017 jl., hebben we uitstekende mensen aan onze kant die prima hun ergernis tegen deze tendensen weten te verwoorden en de vooroordelen jegens deze vakken te ontzenuwen. Lees hieronder de column van Aleid Truijens van wie ik vriendelijke toestemming kreeg haar verhaal in dit bericht met u te delen:

Pretstudies? Van ons belastinggeld? Afschaffen!’ Ik viel er middenin, een programma op Radio 1 over studieuitval en kans op werk. Wat waren dat voor studies, pretstudies? De ondervraagde studenten, nog schor van het weekend, wisten het wel: vage studies met kunst en media.

Communicatie, filosofie. Geschiedenis, kunstgeschiedenis. ‘Leuke studies, waarmee je nooit een baan vindt.’ De VVD wil dat pretstudies niet langer gefinancierd worden. ICT’ers hebben we nodig. Daar waren de studenten het mee eens, al wilde niemand dat studeren.

Zonder mensen die het verleden begrijpen, cultuur doorgeven, dingen verzinnen, die nadenken over de samenleving en haar bespotten, wordt het rampzalig

Zelfs bouwkunde was een ‘knutselstudie’, vond een meisje met een Gooise r; na een jaar was ze overgestapt op fiscale economie. Dat verdiende beter, dus was het een topstudie. Een jongen die games ontwerpen had gestudeerd was nu postbode. Hadden ze hem maar verteld dat het een pretstudie was! Het begon al op school, vond een Delftse techneut, daar kreeg je onzinnige vakken als CKV.

Ik werd steeds nijdiger, in de auto. Geschiedenis, kunstgeschiedenis, filosofie, de universitaire oervakken, bedoeld om iets van de wereld en de mensen te begrijpen – pretstudies? Dat zou die studenten nog lelijk tegenvallen als ze er tentamen in moesten doen. Een wereld zonder economen, dat wordt lastig. Maar zonder mensen die het verleden begrijpen, cultuur doorgeven, dingen verzinnen, die nadenken over de samenleving en haar bespotten, wordt het rampzalig.

Alle acteurs, architecten, designers, dansers en musici met wie we internationaal geuren volgden zo’n achterlijke kunstopleiding

Je kunt het best ver schoppen met een pretstudie. Opper-VVD’er Mark Rutte studeerde geschiedenis, Pechtold kunstgeschiedenis. Jet Bussemaker en Edith Schippers deden politicologie en Buma internationaal recht, studies die onderaan bungelen op lijstjes met kans op werk. Jesse Klaver deed hbo sociaal werk – tamelijk kansloos. Het merendeel van de mensen die deze krant volschrijven, vormgeven of illustreren deed een pretstudie. Alle acteurs, architecten, designers, dansers en musici met wie we internationaal geuren volgden zo’n achterlijke kunstopleiding.

Een opleiding is meer dan een glijbaan naar een baan. Het is een uitvalsbasis. Niets is zo onvoorspelbaar als toekomstig werk. Er is bijvoorbeeld een tekort aan piloten of verpleegkundigen, maar als die zijn opgeleid ineens niet meer. Eén verandering bij de zorgverzekeraar en fysiotherapeuten hebben geen werk.

De term pretstudie betekent niks. Biologie en neurowetenschappen zijn geen makkelijke, lollige studies, maar er is weinig werk. Rechten is niet moeilijk, maar je vindt wel werk. Taalstudenten vinden lastig een baan, maar leraren Nederlands juist wel. Afgestudeerden van de pabo krijgen werk, maar behoren tot de slechts betaalde hbo’ers. Dat alles zou je beginnende studenten wel kunnen vertellen. Ja, tandartsen en verloskundigen hebben werk én verdienen veel; je moet er maar net zin in hebben. (Bron: SEO/Elsevier 2017)

Baanloos is niet altijd werkloos. Een reden dat studenten van kunstopleidingen en geesteswetenschappen altijd onderaan lijstjes met baankansen staan is dat velen in die sector zzp’er zijn. Dat telt niet als ‘baan’. Creativiteit en ondernemingszin zouden bij álle studies voorop moeten staan. Een goede filmacademie leidt niet meteen tot banen maar wel tot betere filmmakers en films. Een ‘overschot’ aan mensen in kunst en media kan bloeiende mediabedrijven opleveren, en op den duur banen.

Zouden die studenten uit dat radioprogramma nooit uitbrakken met een fijne serie? Gaan ze nooit naar een festival? Ze dragen kleren, kopen spulletjes, willen een leuk huis. Misschien hangen ze ooit kunst boven hun bank. Dat moet allemaal eerst bedacht en gemaakt worden, door artistieke, armoedige sukkels. De wereld heeft alle soorten mensen nodig. Laat iedereen doen waar hij goed in is.

Aleid Truijens is schrijver, literatuurrecensent en biograaf en publiceert regelmatig in de Volkskrant.

Van harte ben ik het eens met bovenstaande tekst. Mede dankzij dit blog kom ik weer in contact met vele oud-leerlingen, met name met hen die destijds bij mij voor tekenen eindexamen gedaan hebben. Veel van die leerlingen zijn beland in de wereld van kunst, architectuur en (nieuwe) media en hebben daar hun sporen ruimschoots verdiend, zoals her en der in dit blog te lezen valt.

Wat me echter ook opgevallen is: zeker zoveel oud-leerlingen met tekenen in het pakket hebben carrière gemaakt in specifieke bèta-wetenschappen, zoals ICT, medicijnen, natuurwetenschappelijk onderzoek, enz.

De praktijk wijst, zoals hieronder in het laatste plaatje te zien is, uit dat de conclusie van Aleid Truijens correct is en we dus vrolijk met de cast van “Ja zuster, nee zuster” kunnen meezingen: ‘Doe wat je het liefste doet, dan komt ’t altijd goed’!

Hieronder promotiemateriaal,gemaakt in de loop der jaren door mij, mijn collega’s en leerlingen, voor leerlingen en hun ouders om de vooroordelen tegen kunstvakken te ontzenuwen en hen te wijzen op de vervolgstudiemogelijkheden met een kunstvak in het pakket.