Op het einde van mijn studie voor tekenleraar in Tilburg in de zeventiger jaren van de vorige eeuw werd kring Zuid van het NVTO ( de Nederlandse Vereniging voor Tekenonderwijs) een begrip. Het gezelschap ontwikkelde zich, mede onder invloed van de vakdidactische theorieën van Wout van Ringelenstein en Toon Gerritse (van wie ik vijf jaar vakdidactiek en methodiek mocht krijgen) tot een ware ‘Gideonsbende’ die het vak tekenen uit de sfeer van de vaak verkeerd geïnterpreteerde ‘vrije expressie’ zou halen. Een aantal mensen uit dit gezelschap vond elkaar en heeft destijds o.a. een serie werkbrieven voor tekenen het licht doen zien waarvan ik,samen met veel andere toen beginnende collega’s, gebruik heb gemaakt.
Leerlingen ( en een hele hoop andere mensen) hebben vaak moeite met abstracte kunst. Met zijn uitspraak ‘Ik rotzooi maar wat aan’ heeft Karel Appel destijds de abstracte kunst niet bepaald gepromoot. Al te vaak werd met deze uitspraak aangegeven dat volkomen willekeur,creatief onvermogen of geldnood de drijfveren waren om abstract werk te maken. Hier lag dus werk voor de docent tekenen,want mijn Etten-Leurse leerlingen weken zeker niet van dit vooroordeel af. De werkbrief ‘Blow up’ zou een uitstekend handvat worden voor opdrachten die de leerlingen kennis zouden laten maken met abstracte kunst en haar betekenis.
blowup 1
blowup 2
Hier twee delen van zo’n werkbrief die in een oogopslag duidelijk maken wat de bedoeling is en hoe de leerlingen door het kiezen en vergroten van één detail uit de eerste figuratieve afbeelding tot een abstractie komen. De opdracht in dèze vorm heeft jaren in de derde of vierde klassen een vaste plaats in het leerplan gehad. Later heb ik de opdracht nog uitgebreid: vergroot het laatste (abstracte) plaatje nog eens drie maal uit en gebruik i.p.v. strakke egale kleurvlakken alternatieve materialen: meng door je verf fijn zand of ander materiaal, gebruik stukken golfkarton die je op maat en vorm knipt of scheurt en beschildert, kortom: experimenteer! Daar zijn soms hele fraaie werken uitgekomen waar ik helaas geen foto’s van heb…
blowup 1
blowup 2
blowup 3
blow-up 4
blow-up 5
Blow-up 6
Blow-up 7
Later is deze opdracht in een nieuw jasje voor derde klassers gestoken en hebben we de opdracht enigszins omgegooid: de leerling zoekt een foto, tekent die zo realistisch mogelijk na in grijswaarden, maakt vervolgens een gestileerde tekening van dezelfde foto en kiest dáár een detail uit wat hij uitvergroot en uitwerkt in kleurmateriaal naar keuze zodat uiteindelijk een kleurig abstract werkstuk het eindresultaat is. De werkstukken van deze versie, die ik de laatste jaren ook veel gedraaid heb met derde klassers, heb ik onlangs gefotografeerd op de KSE toen ik er nog even moest zijn, en zijn gemaakt in de lessen van Richard Rokx en Michiel Eikenaar.
Overzichtje van werk tegen de wand
bloem
giraf1
giraf2
giraf3
Zeehond1
zeehond2
zeehond3
klompen 1
klompen2
vogeltje
vlinder
Bekker, Michel de, e.a.
Werkbrieven tekenen
SBV, Utrecht 1974
Losse lessen tekenen die vanaf 1974 in twee groepen verschenen. De eerste uitgave van de werkbrieven tekenen verscheen in 12 afleveringen vanaf 1974 tot 1976. later werden de werkbrieven gebundeld heruitgegeven (doch zonder kleurafbeeldingen).
De tweede serie ontstond onder redactie van Bram Oostra en verscheen ook in 12 afleveringen
