Vandaag ontvangt Marlene Dumas de Johannes Vermeer-prijs 2012. De Johannes Vermeer Prijs is de Nederlandse staatsprijs voor de kunsten, door de regering in 2008 ingesteld om uitzonderlijk artistiek talent te eren en verder te stimuleren. De prijs bestaat uit een geldbedrag van 100.000 euro, dat vooral bestemd is voor de realisatie van een speciaal project.

Wij hebben in Etten-Leur ook een werk hangen van Marlene.  Het hangt zomaar in het restaurant van psychiatrische inrichting Het Hooghuys, op de Leur, zoals we hier zeggen ( je woont ìn Etten, maar òp de Leur, vraag me niet waarom).

Ik ging er wel eens, soms alleen, soms met een klas KSE-ers heen. Als ik er voor stond (al dan niet met een klas achter me die ik er wat erover wilde vertellen), had ik het elke keer: mijn strot ging een beetje dicht zitten: al die koppies van de ‘gekskes’, het personeel, de beessies, en Jim Morrison natuurlijk.  En dat allemaal tegen de achtergrond van de tekst van dichter Jan Arends.  Zonder twijfel het allermooiste en ontroerendste  kunstwerk wat in Etten-Leur en wijde omgeving in de publieke ruimte te zien is. Publiek, want je mag zò binnenlopen in het restaurant en als ik met een klas langs wilde komen was ik zonder meer altijd welkom.

In 2001 zat het werk in het Centraal Examen Tekenen, het tweede tijdvak.   Mijn klantjes waren allemaal meteen na het 1e tijdvak  door dat jaar en niemand meldde zich voor het tweede aan. Vond ik wel jammer want ik was benieuwd wat ze dan van de vragen gemaakt zouden hebben, en of ze gevonden zouden hebben dat de vragen het werk van Dumas recht deden.

Toen ik met die klas voor het werk stond en we er met elkaar over praatten waren er kinderen die precies wisten wie er op het schilderij stonden omdat de meesten nog  leefden en je hen zo maar op straat tegen kon komen.  De ontroering die de dichtregel van Arends in combinatie met de beelden van Dumas opriepen bij (de meesten van) ons zul je bij een examen niet terug zien. Dan spelen immers andere zaken een rol en wordt het werk anders benaderd.

Hieronder de vragen en de bijbehorende plaatjes.  voor de liefhebbers hier  de antwoorden. Maar ik zou gewoon maar naar het werk gaan kijken en  goed op je laten laten inwerken, als ik jou was…

Heel veel achtergrond info vind je op het blog van Clara Legène,  een collega muziek van een andere school die zo lief was mij toe te staan te linken naar haar verhaal over Marlene ’s  ‘Hooghuysschilderij’  wat zij vandaag gepost heeft.

Een boekje over de wording van dit schitterend werk, met bespiegelingen van Dumas zelf over dit project is hier te vinden.

Op dinsdag 30 oktober schreef BN/DeStem  een artikel  over dit schitterend werk.

Op woensdag 31 oktober werd bekend wat Marlene met de prijs gaat doen en doet zij opmerkelijke voorstellen om de afkalving van het kunstonderwijs te stoppen. Ik citeer uit de Volkskrant van die dag:

Prijzengeld Dumas naar De Ateliers

“In een even vurig als warrig en onderdrukt geestig optreden ontvouwde ze charmant haar mokerslag, die hierop neerkwam: een pleidooi voor de kunst, een pleidooi om de voorgenomen stopzetting van kunsteducatie op scholen terug te draaien, een pleidooi voor een inburgeringscursus kunst en cultuur voor alle wetgevers die iets te zeggen hebben over kunst, een pleidooi tegen marktfundamentalisme (‘zalig zij die de gekte van de veilinghuizen bespaard blijft’) en tot slot, de wens dat Nederland trotser gaat zijn op wat het in de beeldende kunst bereikt: ‘Je kan de top nie eer, als je die basis nie waardeer’.

Ze noemde De Ateliers als voorbeeld voor vele kunstopleidingen. Een prijs is ongemakkelijk, zegt ze, een staatsprijs helemaal – achter haar verscheen de tekst ‘every honor has its cons, every prize its price’.”

Hieronder het vragenblok over dit prachtig kunstwerk, uit het Centraal Examen Tekenen, 2e tijdvak, 2001.

Marlene-01

Marlene-02

Marlene Dumas
Vragen bij afbeelding 16,17 en 18
Op afbeelding 16 zie je een werk dat de kunstenares Marlene Dumas maakte voor een psychiatrische inrichting. Het zijn 35 olieverfschilderijen met gezichten van bewoners en medewerkers en met knuffelbeesten en posters die voor de bewoners van belang waren. Op afbeelding 17 en 18 zie je twee afzonderlijke schilderijen hieruit.
De bewoners hebben niet voor Dumas geposeerd terwijl zij hun portretten schilderde. Ze zijn ontstaan naar aanleiding van polaroidfoto’s.
38 Leg uit waaraan je kunt zien dat Dumas foto’s moet hebben gebruikt.
In de portretten wil de kunstenares niet zozeer de emoties van de persoon weergeven, maar haar eigen ontroering. En hoewel de portretten realistisch aandoen zijn het toch vooral ‘verbeeldingen’ geworden.
39 Noem drie aspecten van de vormgeving die daaraan bijdragen.
De individuele kenmerken van de geportretteerden worden benadrukt door de variatie die Dumas aanbrengt in de portretten.
40 Noem drie aspecten die zorgen voor verschillen tussen de portretten, afgezien van het feit dat het verschillende mensen zijn die je ziet.
Toch is het Dumas gelukt om van de losse schilderijen een kunstwerk te maken.  
41.Noem twee aspecten waardoor die eenheid is bereikt.
Dumas voegde aan het werk ‘nachtbeelden’ toe: de maan en nachtdieren, zoals bijvoorbeeld de pad en het diertje op afbeelding 18, die voor haar het ondoorgrondelijke vertegenwoordigen, de geheimen van het leven.
42  Breng deze nachtbeelden in verband met de inhoud van de opdracht.
Marlene Dumas behoort tot de generatie schilders uit de jaren tachtig die weer echt gingen schilderen.
43 Met welke stroming in de moderne schilderkunst is haar werk verwant?