Reclame en commercie: media educatie ‘avant la lettre’

Vorig jaar heb in een van mijn oudere posts iets proberen duidelijk te maken over de macht van het beeld met name de beelden van (soms) gewelddadige videoclips. Ik liet daarbij ook zien hoe ik rond  dat thema een lessenserie had gemaakt met enkele werkstukken als voorbeeld. We schreven toen 1984.

In die jaren kreeg ik steeds meer in de gaten hoe tv (videoclips) en reclamebeelden (reclamespots, etalages, lichtreclames) hun invloed uitoefenden op de leerlingen die ik voor mijn neus kreeg en hoe vanzelfsprekend zij dat allemaal vonden. Van bewustwording was geen sprake, de beelden werden onbewust in de hoofdjes geabsorbeerd en men ging argeloos èn kritiekloos met deze beelden om. In de jaren vóór wij in 2004 ons leerplan media-educatie het licht mochten laten zien, heb ik met mijn collega’s  niet stil gezeten om te trachten iets van een kritische houding t.o.v. de media, zoals wij die toen kenden (in de 70 er en 80 er jaren van de vorige eeuw nog zonder internet!) bij onze leerlingen naar boven te brengen. Een paar voorbeelden van opdrachten in dit kader laat ik hieronder zien.

Reclame in het landschap.

Een echte gouwe ouwe die ik al op het Stedelijk Gymnasium in Den Bosch als opdracht in mijn lessencyclus voor de tweedeklassers opgenomen had. Hoe valt een reclamebord (later leerde ik dat ‘billboard’ in deze context meer van toepassing is), op in het landschap. Leerlingen leren hierbij van alles over ‘natuurlijke kleuren’ , de aardkleuren, tinten groen, kleurverloop van het blauw in de lucht, èn over de felle reclamekleuren die door toepassing van de diverse kleurcontrasten vaak nog feller lijken. Ruimte en diepte komen ook ter sprake ( kleur-/atmosferisch- en gewoon perspectief) en natuurlijk ook de essentie van de boodschap die voor de autobestuurder in één oogopslag duidelijk moet zijn. Bij deze en alle opdrachten hieronder werd tevens aandacht besteed(o.a. met een speciale diareeks)  aan reclame, de impact ervan, de boodschap en hoe die werd overgebracht en welke beeldende middelen daarbij aangewend werden.

Etalage

Een andere opdracht in dit kader, ditmaal voor vierdeklassers,   was ‘winkelpui/etalage’, waarbij de collagetechniek toegepast diende te worden. Hierbij ging het om winkels en hoe  met uithang- en naamborden en met etalages de aandacht van de voorbijganger getrokken zou worden. Met kranten, lapjes, gekleurd papier, schaar en lijm en verder natuurlijk de ‘klassieke’ middelen zoals (kleur)potlood, stiften en verf kwamen er o.a. onderstaande werkjes uit. Een dergelijke opdracht zou je nu natuurlijk uitstekend met Photoshop op de computer kunnen maken.

Winkelstraat met reclame

Tenslotte, wederom voor de tweedeklassers, een opdracht met als thema ‘winkelstraat’, waarbij het ging om ruimte en diepte d.m.v. overlapping, dichtbij groot, veraf klein, afsnijding, enz. Natuurlijk ging het ook over de lichtreclames, uithangborden en eventueel etalages met hun schreeuwende en opvallende kleuren en ook hierbij mochten collage elementen worden gebruikt.

Winkelstraat als lijntekenopdracht

Een gestileerde versie van bovenstaande opdracht heb ik gegeven aan de lijntekenklas die ik in de zeventiger en tachtiger jaren op de KSE had. Zoals aangegeven in een vorige post over lijntekenen, waren de lijntekenaars mensen die in die jaren bij hun vervolgstudie en beroep de verwachting hadden  achter de technische tekentafel terecht te zullen komen. Acuratesse en concentratie vielen hen zeker niet te ontzeggen en opvallend is dat ondanks de techniek en de  eenduidige compositie iedereen toch andere oplossingen heeft. In een volgende post meer lijntrekkerij!