Naar de waarneming: stilleven

Een stilleven is van alle tijden: je kunt er natuurlijk op gebied van waarnemen/kijken ( waarneming van dichtbij) compositie, licht en donker, vorm en kleurverhoudingen erg veel van leren. Logisch dus dat ook dit onderdeel van tekenen en schilderen ook hier te pas komt in allerlei aspecten en invalshoeken. Wat hierbij steeds op de eerste plaats komt: goed uit je doppen kijken!

Wie precies wil weten wat stilleven eigenlijk inhoudt moet hier maar eens een kijkje nemen! In de loop der jaren hebben we dit onderdeel met onze leerlingen uit de examengroepen van de bovenbouw regelmatig toegepast.

Stilleven tekenen

Op de KSE beschikken we over een grote hoeveelheid lampetkannen, olieblikken, kruiken, potten, een koeienschedel en andere prullaria van allerlei soort die we voor het samenstellen van een stilleven kunnen gebruiken. De meeste spullen zijn destijds voor een habbekrats door mij aangschaft in de jaren zeventig toen ik het (nog) leuk vond om allerlei vlooienmarkten af te struinen waar (toen nog) koopjes vielen te halen. Afhankelijk van de groepsgrootte bouwde ik dan één stilleven in het midden van het lokaal op waar dan de hele groep omheen kon zitten, of twee stillevens, die ik opstelde op de wandkast en achter in het tekenlokaal.

Meestal draait het bij de stillevenopdrachten om de scherpe observatie, zoals te zien is bij de voorbeelden hieronder die bij collega Michiel Eikenaar in de les tot stand gekomen zijn. Het stilleven is door Michiel samengesteld uit louter van tevoren door hem wit geverfde voorwerpen om de leerlingen te laten focussen op vorm, verhoudingen, grijswaarden, licht en schaduw en compositie, zonder dat ze afgeleid worden door allerlei details. Michiel heeft daarbij natuurlijk ook gekeken naar een stillevenschilder als Giorgio Morandi.

Stilleven à la Morandi

Uit een wat grijzer verleden stammen onderstaande stillevenstudies in verschillende technieken en materialen zoals gouache (plakkaatverf), houtskool en gewassen Oost-Indische inkt waarbij soms de waarneming, dan weer de verwerking door stilering n.a.v. die waarneming centraal stonden.