Op de academie gebruikten we voor de lessen kunstgeschiedenis voor de moderne kunst het boek ‘A history of modern art’ van van de Canadese schrijver H.H.Arnason. Het volumineuze boekwerk bevatte honderden afbeeldingen in kleur en zwart wit als voorbeelden van de bekende stromingen en kunstenaars. Er was echter één plaatje wat eigenlijk een beetje buiten dat stramien viel omdat het niet zomaar meteen in een stroming te plaatsen was, of het zou het surrealisme òf het magisch realisme moeten zijn.
Het betrof het werk ‘Danger on the stairs’ / ‘Danger dans l’escalier’ iot 1927 of 1928 van de fransman Pierre Roy (1880-1950). Het schilderij, te zien in het Moma in New York, laat een trap zien in een trappenhuis uit zo’n ouderwetse woonkazerne uit de twintiger jaren. Van de trap komt geluidloos een reusachtige slang gegleden. Toen ik dit schilderij voor het eerst zag, ontdekte ik de slang in aanvalshouding eigenlijk pas in tweede instantie: ik schrok ervan dit dreigende exotische dier zo maar in deze alledaagse omgeving te ontdekken.
Situaties zoals afgebeeld in dit werk zou je zomaar, weliswaar in een iets minder (be)dreigende vorm, ook in je dagelijks leven kunnen meemaken. Het is iedereen wel eens overkomen: je zit rustig televisie te kijken en plotseling zie je net àchter de tv een knoert van een spin tegen de muur zitten.
Een ander voorbeeld, afkomstig uit de lectuur uit mijn jeugdjaren: in ‘De geheimzinnige ster’ doet Kuifje een uitgelaten dansje omdat hij door een piloot gered zal worden van een in zee wegzinkende komeet. Niet vermoedend dat hij op het punt staat aangevallen te worden door een monstrueuze spin waar hij, als hij zich al dansend omdraait, ineens oog in oog mee staat! Dit soort situaties en schrikmomenten wilde ik eens aankaarten bij mijn leerlingen uit de vierde klassen Havo en Vwo als opdracht voor een pentekening met als titel ‘Ik schrok me rot’.
Pierre Roy, Danger on the stairs
Kuifje verstijft bij het zien van de spin!
Maan, was, wind
Kat, kast, vaas
Hand,tak, slang
Stenen, schorpioen
Gedaante achter de tv
Ontbijt met spin
Zuurkool, worst, tor
Wind en schaduw
Slang uit de schouw
Schaduwen aan het raam
Fruit en spin
Hand en hond
Verschijning
Open waaiend raam
Bliksem
Kat
Bovenstaande selectie van werkstukken n.a.v. deze opdracht toont dat de leerlingen deze opdracht prima geinterpreteerd hebben. Vooral daar waar hetgeen aan schrikachtigs waargenomen vanuit het eigen standpunt getoond wordt, is het effect het meest krachtig. Alles bijeen een geslaagde opdracht waarvan we de resultaten later ook in een van de eerste Thinkquestwebsites ‘Power to the imagination’ gebruikt hebben!
Behalve het werk met de slang bezit het Moma nog een paar werken van de relatief onbekende schilder Pierre Roy.
